Ông Y'Wang và tiếng chiêng còn lại ở buôn Jun - Báo Quân Đội Nhân Dân
Chiều xuống trên hồ Lắk (xã Liên Sơn Lăk, tỉnh Đắk Lắk) khi mặt trời vừa khuất sau dãy Chư Yang Sin, ông Y'Wang lại có mặt ở khoảng sân rộng giữa buôn Jun. Trước mặt ông là dàn cồng chiêng đã gắn bó nhiều năm, xung quanh là vài nghệ nhân lớn tuổi và lũ trẻ trong buôn. Ông chỉnh từng chiếc chiêng, cầm dùi làm mẫu, kiên nhẫn giữ nhịp cho đám trẻ. Với ông Y'Wang, giữ được tiếng chiêng vang lên mỗi chiều cũng chính là giữ cho buôn làng còn hơi thở văn hóa.
Ông Y’Wang là một trong những nghệ nhân cồng chiêng tiêu biểu của đồng bào M’nông ở buôn Jun. Gắn bó với cồng chiêng từ thuở nhỏ, ông hiểu rõ từng âm sắc, từng nhịp chiêng và những câu chuyện tâm linh gắn với mỗi lễ thức của buôn làng.
Ở buôn Jun, mỗi dịp lễ mừng lúa mới, lễ cưới, lễ cúng bến nước hay khi đón khách đến tham quan hồ Lắk, đội chiêng do ông Y’Wang tham gia đều giữ vai trò trung tâm. Tiếng chiêng vang lên mở đầu cho nghi lễ, kết nối mọi người trong buôn lại với nhau. “Mất tiếng chiêng là buôn làng buồn lắm, như nhà không còn người nói chuyện”, ông Y’Wang chia sẻ. Tuy nhiên, việc giữ gìn cồng chiêng trong đời sống hiện nay không hề dễ. Phần lớn người dân buôn Jun sống bằng nghề làm rẫy, trồng lúa, cà phê, cuộc sống còn nhiều lo toan. Việc duy trì đội chiêng chủ yếu dựa vào sự tự nguyện của các nghệ nhân. Trang phục, chiêng, đi lại phục vụ du khách đều phải tự xoay xở. Điều khiến ông Y’Wang trăn trở nhất là lớp trẻ. Nhiều em đi học xa, ít có thời gian ở buôn, dần xa tiếng chiêng. Ông Y’Wang cho biết: “Tôi vẫn dạy bọn nhỏ đánh chiêng, nhưng theo được hay không là do chúng. Mình chỉ mong chúng hiểu chiêng là của buôn, của ông bà để lại”.
Bà Chu Thị Nhàn, cán bộ Bảo tàng Đắk Lắk, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk cho biết: “Thách thức lớn nhất hiện nay là kinh phí và nhân lực kế cận. Đồng bào rất yêu chiêng, nhưng đời sống còn vất vả. Những người như nghệ nhân Y’Wang rất đáng trân trọng”. Những năm gần đây, cùng với sự hỗ trợ của ngành văn hóa tỉnh Đắk Lắk, cồng chiêng ở buôn Jun dần có thêm cơ hội sống trong đời sống mới. Các buổi biểu diễn gắn với du lịch hồ Lắk giúp nghệ nhân có thêm thu nhập, đồng thời tạo không gian để cồng chiêng tiếp tục vang lên. Dù vậy, với ông Y’Wang, điều quan trọng nhất vẫn là tiếng chiêng còn được người trong buôn lắng nghe và trân trọng.
“Mình già rồi, không đánh chiêng được bao lâu nữa. Chỉ mong khi mình không còn, tiếng chiêng vẫn còn vang trong buôn”, ông Y’Wang nói, tay vẫn đều đặn giữ nhịp cho dàn chiêng trước mặt. Giữa nhịp sống đổi thay của Tây Nguyên hôm nay, ông Y’Wang và những nghệ nhân như ông đang lặng lẽ giữ lấy một phần căn cốt văn hóa. Mỗi tiếng chiêng vang lên ở buôn Jun không chỉ là âm thanh của đại ngàn, mà còn là dấu ấn của những con người bền bỉ gìn giữ bản sắc cho buôn làng bên hồ Lắk.
